Ebeveynler için Rehber
1
Önsöz
Sevgili anne babalar,
Dünyada konuşulan sayısız dil var. Ülkenizde, yaşadığınız mahallenizde hatta bazen ailenizde bile farklı dillerin konuşulması söz konusu olabiliyor. Anaokulunda ya da okulda konuşulan dil (diller) bazen evde konuşulan dilden (dillerden) farklı olabiliyor.
Çocuğunuza, evde konuşulan dil ya da diller dışındaki dillerle etkileşim hâlinde olma fırsatı yaratmakla onu strese sokuyor olup olmadığınız konusunda şüpheye düşüyor olabilirsiniz. Belki de çocuğunuzun, ailenizde, mahallenizde, anaokulunda ya da okulda iletişim kurmak için gerek duyacağı tüm dilleri yetkin bir şekilde kullanabilen biri olarak yetişmesi konusunda onu nasıl destekleyebileceğinize ilişkin birtakım sorularınız olabilir. Ailenizde birden fazla dilin konuşulmasına ne zaman başlanabileceği ya da bunun gerekli olup olmadığı konusunda sorularınız olabilir. Hatta çocuğunuzun, okulda kullanılan dilden daha başka dillerle haşır neşir olmak zorunda olmasının ileride kendisi için bir dezavantaj olacağını düşünüyor bile olabilirsiniz.
Tahmin de edebileceğiniz üzere çocukların çok dilli yetiştirilmesine ilişkin sayısız düşünce ve çekince mevcut. Anne babalar, çocuklarının önce okuldaki, ilerleyen yıllarda da profesyonel hayatlarındaki başarısı üzerinde çok dilliliğin, ne tür avantajları ve dezavantajlarının olabileceği konusunda kararsız kalabiliyor.
Anaokul öğretmenleri ve anne babaların bu konuyla ilgili olarak üstlendikleri rol, kamusal alanda da tartışılan konulardan biri. Anaokul öğretmenleri, tüm dillere karşı değerbilir bir yaklaşım sergilemeleri konusunda çocukları destekleyebilirler. Hiçbir dil bir başka dilden daha değerli, daha önemli, daha güzel ya da daha faydalı olarak görülmemeli. Tüm diller değerli ve güzeldir! Anaokul öğretmenleri ayrıca, sayısız durumu çocuklarla konuşmak üzere kullanarak okul için gerekli olan dilin gelişebilmesinde çocukları destekleyebilirler. Anne babalar olarak siz de, sizin ve çocuğunuzun yaşamı bağlamında önemli olan dilleri anlaması, konuşması ve yazması konusunda çocuğunuzu destekleyebilirsiniz. Bu, kesinlikle gurur duyacağınız bir şey olmalı.
Farklı ülkelerden proje ortakları (Avusturya, Almanya, Litvanya, Polonya ve Slovenya), Erasmus+ çerçevesinde finanse edilen bir projede, çocuğunuzun çok dilli yetiştirilmesi konusunda sizi ve çocuğunuzu desteklemek için uzmanlıklarını bir araya getirdi. Bu bağlamda bu kitapçıkta, farklı dilleri öğrenmenin zorluklarının yanı sıra bunun mümkün kıldığı fırsatlar hakkında bilgi vereceğiz. Çocuğunuz çok dilli ortamımıza adım atarken onu aktif olarak nasıl destekleyebileceğinizi göstereceğiz. Bunlara ek olarak da projemizde, okul sistemine girmeden önce çocuğunuzun okulda kullanılan dildeki temel dil becerilerinin (örneğin, kelime ve ifadeler) arttırılmasına odaklanacağız.
Yaklaşımımız bilgisayar destekli dil öğrenimine (CALL) dayanıyor. Bu çerçevede, çocukların okula başlarken ihtiyaç duyacakları kelime ve ifadelerin öğretimi ve pekiştirilmesinde kullanılabilecek bir mobil uygulama olan "Dandelin Goes to School" ("Dandelin Okula Başlıyor") uygulamasını geliştirdik. 4 ila 8 yaş arasındaki çocuklar için hazırlanmış olan uygulamayı ücretsiz indirebilirsiniz.
Mobil uygulama, çocukların içindeki isteği ve merakı canlı tutarak öğrenme sürecini eğlenceli bir şekilde destekliyor. Siz anne babalar da önerilen faaliyetleri çocuğunuzla birlikte gerçekleştirerek okulda kullanılan dille etkileşime geçmenin faydalarını görebilirsiniz (CALL'in faydalarının detaylı bir anlatımı için bkz. 6. Bölüm). Ayrıca bu rehber kitapçıkta, çocuğunuzun okulda kullanılan dille erken yaşlardan itibaren tanışmasına imkân sağlayacak yöntem ve etkinlikleri de bulabilirsiniz. Buna ek olarak, evinizde konuşulan dil ve dillerin korunması ve güçlendirilmesi konusunda da size destek sunacağız.
Kitapçığımızın ilerleyen bölümlerinde size, bilgisayar destekli dil öğreniminin (CALL) faydaları, dil edinimi ve çok dillilik üzerine temel bilgiler sunacağız. Bu çerçevede sunacağımız bilgiler arasında önemli olgular, örnekler, evde üzerinde düşünebileceğiniz sorular, hem okulda kullanılan dili hem de evde konuşulan dili (dilleri) desteklemek için çocuğunuzla birlikte gerçekleştirebileceğiniz birtakım etkinlik de yer alıyor.
İki dilliliğin ya da çok dilliliğin gelişimine ilişkin literatürde, aile içinde konuşulan dil ile okula başlarken kullanılan dil için kullanılan terimler çeşitlilik gösteriyor. Örneğin, aile içinde konuşulan diller, ana dil, miras dil, aile dili olarak ya da evde konuşulan dil olarak adlandırılabiliyor. Hangi dilin önce edinildiğine bağlı olarak da D1 (dil 1) ve D2 (dil 2) gibi daha teknik terimlerin kullanılması da söz konusu olabiliyor. Bu kitapçıkta biz, "aile dili" ve "okul dili" terimlerini kullanacağız. Bu terimlerle, aile ve arkadaş çevresinde konuştuğunuz dil ile yaşadığınız ülkedeki eğitim sistemine girerken ihtiyaç duyduğunuz dil ayrımını yapmış oluyoruz. Bazı durumlarda bu iki dil aynı dil olabilse de, birçok iki dilli/çok dilli için evde konuşulan dil ile çocuğun okulda ihtiyaç duyacağı dilin farklı diller olacağını varsayabiliriz. Evde ve okulda birden fazla dilin konuşulabileceğinin de farkındayız. Öte yandan rehber kitapçığın okunmasını kolaylaştırmak amacıyla, bundan böyle bir ya da birden fazla dil için "aile dili" ve "okul dili" terimlerini kullanacağız.
Keyifli okumalar dileriz!
