Przewodnik dla rodziców

Rodziny i instytucje stosują różne strategie radzenia sobie z dwu-/wielojęzycznością w codziennym życiu. Wybór strategii zależy od tego, co uważa się za najlepsze dla dzieci. Wraz ze wzrostem wiedzy na temat dwu-/wielojęzyczności, niektóre strategie okazują się być mniej lub bardziej wartościowe dla rozwoju umiejętności językowych.

Pierwsza strategia: Tylko język szkolny jest używany w domu i w miejscach publicznych.

Levent i Fatma mają córkę o imieniu Nisa (5 lat). Ta rodzina mieszka w Austrii. Levent i Fatma pochodzą z Turcji i bardzo zależy im na tym, by ich córka jak najszybciej (i jak najlepiej) mówiła po niemiecku. Chociaż niemiecki Fatmy jest dość ograniczony (gramatyka, słownictwo, wymowa i melodia zdań), stara się ona mówić po niemiecku z córką, kiedy tylko jest to możliwe. Fatma wolałaby rozmawiać z córką po turecku, ponieważ jest to język, w którym potrafi ona najlepiej wyrazić siebie. Czuje jednak, że musi podjąć ten wysiłek, aby Nisa nie miała trudności w szkole lub w późniejszym życiu.

Przez długi czas rodzicom doradzano, że używanie języka szkolnego również w domu pozwoli uniknąć zamieszania i przeciążenia dziecka. Ta rada motywowana była dobrymi intencjami, ale w międzyczasie badania wykazały, że pozbawia ona dziecko, a także resztę rodziny, tożsamości językowej i kulturowej. Jeśli nie ma codziennej rutyny w używaniu języka rodzinnego, zostanie on zaniedbany. Jeśli rodzice nie posługują się biegle językiem szkolnym, a ich umiejętności gramatyczne i słownictwo są ograniczone, dziecko nie otrzyma wystarczającego wsparcia w procesie przyswajania języka. Mówienie do dziecka w niedoskonałej formie jezyka nie pomoże ani w nauce języka rodzinnego, ani w nauce języka szkolnego. Musimy również wziąć pod uwagę, że nauka różnych języków jest zazwyczaj wyzwaniem dla dziecka (patrz rozdział 2). Tak więc ta niegdyś popularna strategia jest obecnie postrzegana jako niezalecana.

Druga strategia: Jedna osoba, jeden język.

Saya mieszka z mężem Jimem i 18-letnim synem Alishanem w Słowenii. Saya rozmawia z synem po kurdyjsku. Jej mąż, Jim, używa angielskiego do komunikacji z Alishanem. Uważają, że to ważne, by przekazać synowi język swoich przodków i ich własną tożsamość. Ich syn zawsze był "otoczony" słoweńskim w przedszkolu i szkole, więc nigdy nie martwili się, że nie będzie on w stanie dobrze nauczyć się słoweńskiego. Udało się ! Alishan stał się kompetentnym użytkownikiem kurdyjskiego, angielskiego i słoweńskiego.

Innym podejściem jest strategia "jedna osoba, jeden język". Każdy rodzic komunikuje się z dzieckiem w języku, który zna najlepiej. W ten sposób dziecko otrzymuje rozbudowane i zróżnicowane wyrażenia i słowa w każdym języku, w którym rodzice zdecydują się z nim komunikować. Emocje i pojęcia są zwykle lepiej wyrażane za pomocą adekwatnych słów w języku, który rodzic zna najlepiej. Strategia ta daje również dziecku wiele okazji do nauki języków w autentycznych sytuacjach. Umożliwia również zachowanie tożsamości językowej i kulturowej, ponieważ dziecko ma dostęp do różnych części dziedzictwa językowego rodziny.

Odmianą tej strategii jest ta, w której rodzice mówią językiem rodzinnym w domu, ale przechodzą na język szkolny, gdy tylko wchodzą w interakcje poza domem - często próbując dopasować się do otoczenia.

Strategia ta wymaga dużej samodyscypliny i wysiłku, aby konsekwentnie używać jednego języka i nie zmieniać go na inny, gdy w domu używa się więcej niż jednego języka rodzinnego. Może wymagać dużej ilości "tłumaczenia" drugiemu rodzicowi, który może nie znać określonego języka rodzinnego. Z drugiej strony, jeśli strategia ta jest konsekwentnie realizowana, może ona wspierać nabywanie bogatego słownictwa w językach, z którymi dziecko ma kontakt. Co więcej, strategia ta pozwala również rodzicom wyrazić wzajemne uznanie dla tożsamości kulturowej partnera.

Trzecia strategia: Transjęzykowanie

Gordin i Agbogbe mają 12-letnią córkę Katję i mieszkają na Litwie. Przodkowie Gordina pochodzą z Izraela, a on sam biegle włada językiem litewskim i hebrajskim. Agbogbe pochodzi z Togo i mówi po francusku, w języku Ewe i po litewsku. Każde z rodziców chce przekazać córce swoje dziedzictwo językowe. Agbogbe mówi z córką po francusku i w języku Ewe. Zwykle mówi po francusku w miejscach publicznych, a w Ewe głównie w domu lub gdy rozmowa staje się emocjonalna. Gordin również używa swoich dwóch języków, gdy komunikuje się z Katją. W codziennej rutynie w domu nieustannie przechodzą z jednego języka na drugi, co odzwierciedla ich wielojęzyczną rzeczywistość. Katja rozumie wszystkie języki, ale zazwyczaj odpowiada po litewsku. Jej rodzicom nie przeszkadza, że Katja odpowiada tylko po litewsku i nie zmuszają jej do odpowiadania w innym języku. Jej rozumienie hebrajskiego, francuskiego i ewe pokazuje, że Katja jest kompetentna w tych językach. Jej rodzice są dumni, że ich córka rozumie i mówi w tak wielu językach.

Transjęzykowanie to podejście, w którym wszystkie osoby zaangażowane w rozmowę mogą korzystać z całego swojego repertuaru językowego (wszystkich umiejętności językowych i słownictwa we wszystkich językach, które dana osoba zna). Podejście to respektuje wielojęzyczną rzeczywistość rodziny. Pozwala dorosłym i dzieciom na swobodną interakcję, przy maksymalnym wykorzystaniu ich umiejętności językowych. Strategia ta wymaga świadomości różnych sytuacji promujących język, aby wspierać repertuar językowy dziecka w zrównoważony sposób. Innymi słowy, dziecko jest zachęcane do korzystania z pełnego repertuaru językowego w celu wyrażenia siebie. Mimo to rodzice są odpowiedzialni za wspieranie rozwoju językowego w dowolnym języku, z którym dziecko jest zaznajomione. W ten sposób dziecko może uzyskać nowe bodźce w dowolnym języku i może uczyć się języka szkolnego bardziej efektywnie, zgodnie z aprobatą rodziców. Co więcej, rodzice mogą również pogłębić swój własny językowy repertuar, jednocześnie zapewniając swoim dzieciom dobre możliwości uczenia się.