Przewodnik dla rodziców
6
W jaki sposób możemy wspierać rozwój języka edukacji szkolnej (i rodzinnego) w domu?
Żyjemy w wielojęzycznym świecie. Język rodzinny i szkolny są częścią rzeczywistości dziecka. Dzieci zazwyczaj mają dostęp do obu tych języków w domu, np. poprzez korzystanie z mediów. Jako rodzic nie powinieneś ani odrzucać żadnego języka w domu, ani języka rodzinnego, ani języka szkolnego. Ważne jest, aby dziecko miało poczucie, że wszystkie języki są mile widziane i cenione przez rodzinę, nawet jeśli język rodzinny jest prawdopodobnie - i słusznie - częściej używany i wspierany w domu.
Oto kilka przykładów, które mogą dać ci wyobrażenie o tym, jak łatwo, w sposób zabawowy można wspierać język szkolny w domu, nie zaniedbując języka rodzinnego.
Przykład 1:
Aaron (4 lata) wraca z przedszkola z nową piosenką, której nauczył się rano. Jego mama jest na początku trochę zdezorientowana. Dawno temu często słyszała tę piosenkę, ale nigdy z tekstem innym niż w jej rodzinnym języku. Aaron śpiewa słowa piosenki w języku szkolnym, którego ani ona nie rozumie, ani w którym nie mówi.
Takie małe incydenty zdarzają sie coraz cześciej. Jak na nie reagować? Aby pokazać, że rodzic ceni język szkolny, jako jedną z możliwych reakcji może on wybrać aktywne słuchanie "szkolnej wersji językowej" śpiewanej przez Aarona, a następnie skierować uwagę Aarona na wersję w ich wspólnym języku rodzinnym. Mogą oni zaśpiewać obie wersje razem lub Aaron może zaśpiewać jedną wersję, a jego mama drugą. W ten sposób oboje mogą na tym skorzystać. Aaron mógłby nauczyć się słów piosenki w języku rodziny, a nawet z dumą zaprezentować je następnego dnia w przedszkolu. Jego mama mogłaby nauczyć się kilku nowych słów w języku szkolnym. Takie krótkie wymiany doświadczeń to wartościowy czas spędzony z dzieckiem, a jednocześnie wspaniała okazja do wspierania nauki języka w formie zabawy.
Przykład 2:
Nina (3 lata) chce, żeby tata przeczytał jej książkę, którą dostali w prezencie od sąsiada Maksa (4 lata). Książka jest napisana w języku szkolnym, ale w domu mówią oni tylko w języku rodzinnym. Jej tata nie rozumie, ani nie mówi w języku szkolnym, ale zaczął uczęszczać na zajęcia, aby się go nauczyć.
Jej tata mógłby przeczytać książkę Ninie w języku szkolnym. Nina może nawet nalegać, by tata przeczytał książkę dokładnie tak, jak jej mama czytała ją raz jej i Maxowi. Następnie Nina i jej tata mogą ponownie opowiedzieć historię w ich wspólnym języku rodzinnym, a nawet dodać kilka szczegółów lub omówić jej temat. W ten sposób żaden język nie zostanie odrzucony.
To samo dotyczy coraz częstszego używania aplikacji. Gry lub aplikacje edukacyjne nie są opracowywane i publikowane w każdym języku. Jako rodzic możesz pokazać, że cenisz język szkolny, odkrywając z dzieckiem media prezentowane w języku szkolnym. Możesz zapytać nauczycieli swoich dzieci lub innych rodziców, czy znają aplikacje pomagające w poznawaniu języka szkolnego.
Przykład 3:
Sanaa (5 lat) wraz z rodziną uciekła z Syrii do UE. Mieszkają we wspólnym mieszkaniu dla uchodźców. Sanaa nie była jeszcze w przedszkolu. Co więcej, prawie żadne z pozostałych dzieci ani rodzin w mieszkaniu nie mówi w języku szkolnym. W rezultacie dostęp do języka szkolnego jest bardzo ograniczony. Za rok będzie musiała pójść do szkoły bez znajomości języka szkolnego. Jej starszy brat otrzymuje obecnie wsparcie językowe, aby przygotować się do szkoły. Ma trudności z językiem szkolnym i zrozumieniem tego, co mówią nauczyciele. Po południu razem oglądają animowane filmy dla dzieci w języku szkolnym, aby się do niego przyzwyczaić. Ich matka siedzi w pobliżu i również ich słucha.
Zachęcamy rodziców do używania języka rodzinnego i otwarcia się na język szkolny tak szybko, jak to możliwe, ponieważ język szkolny będzie miał zasadnicze znaczenie dla dalszego sukcesu edukacyjnego i zawodowego dziecka. Język szkolny będzie również niezbędny do integracji z otaczającym społeczeństwem. Większość książek i mediów prezentowanych dziecku będzie w języku szkolnym. Rówieśnicy będą prawdopodobnie wielojęzyczni, a ich wspólnym językiem komunikacji będzie prawdopodobnie język szkolny. Im wcześniej dziecko uzyska dostęp do języka szkolnego, tym więcej czasu będzie miało na jego naukę przed rozpoczęciem szkoły i tym lepiej będzie przygotowane do rozpoczęcia nauki. Rodzice mogą ułatwić i przyspieszyć dostęp do języka szkolnego, a nawet sami zyskać, ucząc się razem z dziećmi.
Więcej sposobów na promowanie języka szkolnego (i rodzinnego) w domu:
- Miej pozytywne nastawienie do wszystkich języków.
- Czytaj/kupuj dwujęzyczne książki, aby swobodnie zmieniać język, który jest w danej chwili potrzebny.
- Zachęcaj dziecko, by przebywało w pobliżu rówieśników, którzy są rodzimymi użytkownikami języka szkolnego.
- Zachęcaj dziecko, by przebywało w pobliżu rówieśników, którzy są rodzimymi użytkownikami języka rodzinnego.
- Uczęszczaj na zajęcia rekreacyjne z dzieckiem w kontekście, w którym używany jest język szkolny. W ten sposób staje się to sytuacją zanurzenia w języku dla całej rodziny (np. teatr dziecięcy, wizyty w bibliotece publicznej, imprezy sportowe dla dzieci itp.)
- Używaj różnych mediów, aby dziecko miało wczesny dostęp do języka szkolnego, takich jak audiobooki, piosenki, rymowanki, a nawet krótkie filmy, jeśli uważasz to za właściwe. To samo dotyczy korzystania z mediów w języku rodzinnym.
- Bądź blisko swojego dziecka i ucz się razem z nim, gdy ma ono dostęp do języka szkolnego, np. poprzez korzystanie z mediów.
- Chwal dziecko za wszystkie postępy jakie ono czyni w jakimkolwiek języku.
W ten sposób, nawet nie będąc rodzimym użytkownikiem języka szkolnego, rodzice mogą pomóc swoim dzieciom uzyskać do niego lepszy dostęp. Nie zaleca się jednak zaniedbywania języka rodzinnego w tym procesie. Język rodzinny nie powinien stracić na znaczeniu.
Kluczem do rozwoju językowego - niezależnie od języka rodzinnego lub szkolnego - jest środowisko uczenia się z dużą ilością autentycznych rozmów obejmujących jak najwięcej słów i wyrażeń, zróżnicowana stymulację i poczucie, że wszystkie języki są cenione i akceptowane. Można stosować wiele strategii i wszystkie są właściwe, o ile nie zmusza się dziecka do używania lub nawet nie karze się go za nieużywanie jednego lub drugiego języka. Wsparcie językowe powinno mieć formę zabawy, byc niewymuszone i podświadome, a także kojarzyć się dziecku z pozytywnymi doświadczeniami.
Wsparcie językowe może pojawić się wszędzie i w każdej sytuacji. Twoje dziecko jest ciekawe uczenia się i odkrywania. Nawet podczas spaceru można spróbować wspólnie odczytać znaki na ulicy. Wspiera to rozwój języka i umiejętności czytania i pisania. Na przykład możesz spróbować dowiedzieć się z dzieckiem, co może oznaczać dany znak na ulicy i porozmawiać o swoich domysłach. Podobna procedura może mieć miejsce za każdym razem, gdy wchodzisz z dzieckiem do supermarketu.
Przykład:
Dziecko (5 lat) rozpoznaje już samogłoski w języku szkolnym, takie jak a, e, i, o, u. Razem z mamą dowiadują się, że np. słowo banan odnosi się do bananów przed nimi. Mimo to dziecko może spróbować dowiedzieć się, co oznaczają litery na pudełkach i oboje mogą nad tym popracować. W ten sposób matka i dziecko mogą w zabawny sposób odkrywać język szkolny. Co więcej, dziecko dowiaduje się, jak pisze się słowa, bez konieczności uczenia się ich. Oboje mogą skorzystać z tego sposobu chodzenia do supermarketu. Takie interakcje mogą mieć miejsce wszędzie i mogą być wykorzystywane przez rodziców i dzieci w celu uzyskania dostępu do języka szkolnego w zabawny sposób, nawet jeśli jeszcze nim nie mówią, ani go nie rozumieją.
Rozmawiaj z dzieckiem o swoich codziennych doświadczeniach. W ten sposób pomagasz dziecku zrozumieć otaczający je świat. Używaj języka rodzinnego tak często, jak to możliwe. Ponadto zapoznaj siebie i dziecko z językiem szkolnym, który stanie się ważną częścią waszego życia, gdy tylko dziecko wejdzie do systemu edukacji. Możesz podkreślić, że twój język rodzinny różni się od języka szkolnego i że twój język rodzinny jest tym, który znasz najlepiej i na którym skupisz się w domu. Możesz jednak zajmować się zarówno językiem szkolnym, jak i rodzinnym (np. uczynić z tego grę, aby znaleźć podobieństwa lub różnice między językami) i pokazać dziecku, że wszystkie języki mają znaczenie i są ważne.