Przewodnik dla rodziców
9
Ciekawostki na temat wielojęzyczności
1
Fakty na temat wielojęzyczności
- Dorastanie w wielojęzyczności jest codziennością dla większości dzieci na świecie.
- Unia Europejska (UE) oficjalnie posługuje się 24 językami. W całej Europie mówi się jednak co najmniej 200 innymi językami (Undehn, 2023 - Goethe Institut).
- Kraje w pozostałej części świata mają znacznie więcej języków urzędowych i mniejszościowych. Na przykład Zimbabwe ma 16 języków urzędowych. Indie mają ponad 1000 dialektów i ponad 100 różnych języków, z których 23 są językami urzędowymi (w tym angielski).
- Celem UE jest ustanowienie wielojęzyczności w całej Europie. Dlatego też wielojęzyczność jest oficjalnie wspierana, a każdy obywatel powinien posługiwać się co najmniej dwoma lub trzema językami (Komisja Europejska 2017).
2
Fakty o Austrii:
- W 2023 r. 21,7% ludności Austrii urodziło się poza jej granicami. W Wiedniu liczba ta wzrasta do 39,3% (Österreichischer Integrationsfonds, 2023).
- W 2021 r. 26,9% uczniów w Austrii posługiwało się w rodzinie językiem innym niż niemiecki (Österreichischer Integrationsfonds, 2023).
3
Fakty o Niemczech:
- W 2017 r. 20,2% wszystkich dzieci poniżej szóstego roku życia nie mówiło w domu po niemiecku (Geis-Thöne, 2022).
- W 2019 r. tylko 65,3% 3-4-letnich dzieci z rodzin o słabszej znajomości języka szkolnego uczęszczało do przedszkola (Geis-Thöne, 2022).
- W 2022 r. 21% wszystkich dzieci w wieku poniżej 14 lat mówiło w domu więcej niż jednym językiem (Geis-Thöne, 2022).
- 15% gospodarstw domowych używa języka niemieckiego razem z innymi językami lub nie używa niemieckiego jako języka rodzinnego (Destatis, 2022).
- Turecki, rosyjski, arabski, polski i angielski to najczęściej używane języki oprócz niemieckiego (Destatis, 2022).
4
Fakty o Litwie:
- Większość mieszkańców Litwy jest dwujęzyczna lub wielojęzyczna - 90% mówi i rozumie więcej niż jeden język. Najpopularniejszymi językami obcymi są rosyjski (około 86% osób niebędących rodzimymi użytkownikami języka potrafi się nim posługiwać) i angielski (70% mieszkańców Litwy potrafi się nim posługiwać). Sytuacja ta ulega jednak zmianie: liczba osób mówiących po rosyjsku maleje, a coraz więcej osób mówi obecnie po angielsku.
- Przez wiele lat większość imigrantów stanowili powracający obywatele Litwy (82%); od 2022 r. większość nowych imigrantów to obywatele spoza UE (84%).
- Około 6% ludności Litwy urodziło się poza jej granicami. Na początku 2022 r. Litwini stanowili 85,1% stałej populacji kraju, Polacy - 6,6%, Rosjanie - 5,1%, a inni - 3,2%. Większość osób narodowości innej niż litewska posługuje się językiem rodzinnym innym niż litewski.
- W latach 2022-2023 prawie 10,6% uczniów uczęszczało do nielitewskich szkół średnich (ale zamiast tego do rosyjskich, polskich lub innych), gdzie niektórzy po raz pierwszy zetknęli się z litewskim jako językiem państwowym.
- Jednak niektóre rodziny narodowości innej niż litewska, zarówno mniejszości litewskie, jak i niedawni imigranci, decydują się na kształcenie swoich dzieci w szkołach litewskich. Litewskie rodziny imigrantów, które ponownie migrują na Litwę, również wysyłają swoje dzieci do litewskich szkół. Poziom znajomości języka litewskiego wśród tych dzieci jest bardzo zróżnicowany.
5
Fakty o Polsce:
- Do niedawna Polska była głównie krajem jednojęzycznym. Stopniowo zmieniło się to po przystąpieniu do UE w 2004 r. z powodu migracji do i z kraju oraz mieszanych małżeństw. Ponadto uznano prawa językowe mniejszości etnicznych.
- Odnotowano stały wzrost liczby uczniów z rodzin migrantów i rodzin wielojęzycznych w środowisku szkolnym, z 9610 w 2009 r. do 51363 w 2019 r. (NIK, 2020). Liczby te obejmują również dzieci z polskich rodzin migrantów powracających do Polski.
- Od 2022 r. do polskich szkół i przedszkoli przyjęto 1879 000 ukraińskich uchodźców. (samorzad.infor.pl, 2023).
- Najczęściej używanymi językami oprócz polskiego są ukraiński, białoruski, niemiecki, rosyjski i wietnamski (GUS, 2020).
6
Fakty o Słowenii:
- W 2023 r. 9% uczniów w Słowenii urodziło się poza tym krajem.
- Najpopularniejszymi językami ojczystymi oprócz słoweńskiego są serbsko-chorwacki, albański, macedoński, węgierski i włoski.
Literatura
- De Houwer, A. (2015). Integration und Interkulturalität in Kindertagesstätten und in Kindergärten: Die Rolle der Umgebungssprache für das Wohlbefinden von Kleinkindern. In: E. Reichert-Garschhammer, C. Kieferle, M. Wertfein & F. Becker-Stoll (Hrsg.): Inklusion und Partizipation – Vielfalt als Chance und Anspruch (S. 113-125). Göttingen: Vandenboeck & Ruprecht.
- Dintsioudi, A., Krankenhagen, J. (2020). Mehrsprachigkeit in der KiTa von Anfang an gut begleiten. nifbe-Beiträge zur Professionalisierung Nr. 12. Osnabrück: nifbe.
- Feierabend, S., Plankenhorn, T. & Rathgeb, T. (2015). miniKIM 2014. Kleinkinder und Medien. Basisuntersuchung zum Medienumgang 2- bis 5-Jähriger in Deutschland. Stuttgart: Medien pädagogischer Forschungsverbund Südwest.
- Panagiotopoulou, A. (2016). Mehrsprachigkeit in der Kindheit. Perspektiven für die frühpädagogische Praxis. In: Deutsches Jugendinstitut e.V. (Hrsg.): Weiterbildungsinitiative Frühpädagogische Fachkräfte (Wiff-Expertise Nr. 46). München: DJI.
- Tracy, R. (2008). Wie Kinder Sprache lernen. Und wie wir sie dabei unterstützen können. Tübingen: Narr Francke Attempo Verlag.
- Woerfel, T. (2022). Mehrsprachigkeit in Kita und Schule. Köln: Mercator-Institut für Sprachförderung und Deutsch als Zweitsprache.
- Bialystock, E. (2001). Bilingualism in development: Language, literacy and cognition. New York, NJ: Cambridge University Press.
- Bialystock, E., Majumber, S. & Martin, M.M. (2003): Developing phonological awareness: Is there a bilingual advantage? Applied Psycholinguistics, 24(1), 27-44.
- Byers-Heinlein, K., Burns T.C. & Werker, J.F. (2010). The Roots of Bilingualism in Newborns. Psychological Science, 21(3), 343-348.
- Garcia, O. (2009). Bilingual education in the 21st century: A global perspective. West Sussex, UK: Wiley- Blackwell.
- Gogolin, I. (2012). First language and second language learning. In: J.A. Banks (Ed.): The Encyclopedia of Diversity in Education (p. 915- 918). Thousand Oaks, CA & London: Sage Publication.
- Mampe, B., Friederici, A.D., Christophe, A. & Wermke, K. (2009). Newborn's cry melody is shaped by their native language. Current Biology, 19(23), 1994-1997.
- Zurer Pearson, B. (2008). Raising a bilingual child. A step-by-step guide for parents. NY: Living Language.
